Ευκαιρίες
για απάτες και παράνομες ενέργειες, με σκοπό το κέρδος, υπάρχουν και οι
επιτήδειοι που δραστηριοποιούνται στο διαδίκτυο την εποχή του κοροναϊού τις
εκμεταλλεύονται δεόντως.
Προσφορές
για είδη πρώτης ανάγκης, όπως μάσκες και αντισηπτικά, σε αυτή την ευαίσθητη
εποχή, που φαντάζουν πολύ καλές για να είναι αληθινές, συγκέντρωση χρημάτων για
φιλανθρωπικούς σκοπούς από αγνώστους που παραφράζουν τα ονόματα επίσημων φορέων
αλλά και «ψάρεμα» κωδικών μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι μερικές από τις
περιπτώσεις εγκλήματος στον κυβερνοχώρο που έχουν κάνει την εμφάνισή τους.
Ακόμη και οι
γνωστές τηλεφωνικές απάτες με το σενάριο κάποιου συγγενή που προκάλεσε
τροχαίο και χρειάζεται χρήματα για τη συγκάλυψή του έχουν προσαρμοστεί σε
δεδομένα κοροναϊού. Έτσι, οι ίδιοι άνθρωποι καλούν πλέον στο τηλέφωνο
ηλικιωμένους ή άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και αναφέρουν ότι συγγενικό
τους πρόσωπο αρρώστησε από το ιό και απαιτούνται χρήματα για την περίθαλψή του.
«Ήδη, από
την έναρξη της πανδημίας του Covid-19, η Interpol και η Europol διαχειρίστηκαν
30 περιπτώσεις ηλεκτρονικής απάτης, ενώ “κλείδωσαν” 18 τραπεζικούς λογαριασμούς
και “πάγωσαν” συναλλαγές ύψους 730.000 δολαρίων», επισημαίνει στο Αθηναϊκό-
Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο διευθυντής της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού
Εγκλήματος Βασίλης Παπακώστας.
Με αφορμή,
άλλωστε, τα βίντεο και τις φωτογραφίες που αναρτώνται στα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης από δημοφιλή ή όχι πρόσωπα που «μένουν σπίτι» για όσο
διαρκεί η πανδημία, επαναλαμβάνει ότι δεν πρέπει οι σχετικές αναρτήσεις να
«προδίδουν» προσωπικά δεδομένα, όπως η διεύθυνση της κατοικίας, η διαρρύθμισή
της, η οικονομική επιφάνεια μιας οικογένειας, περιουσιακά στοιχεία, όπως
πίνακες ζωγραφικής, πολύτιμα αντικείμενα ή ακριβά αυτοκίνητα, φωτογραφίες
διακοπών σε πολυτελή ξενοδοχεία ή ακόμη και το εσωτερικό του δωματίου ενός
παιδιού που μπορεί να προδώσει τα ενδιαφέροντά του.
«Οτιδήποτε
δημοσιοποιούμε στο διαδίκτυο φεύγει από τον έλεγχό μας και δεν γνωρίζουμε πια
σε πόσους λογαριασμούς καταλήγει. Η αναπαραγωγή τέτοιου είδους πληροφοριών
γίνεται ταχύτατα, με ρυθμούς εκθετικούς, παρόμοιους ή ακόμη ταχύτερους εκείνων
του κοροναϊού. Σκεφτείτε το δέντρο ανάποδα: σαν να μην δημιουργείται η
χλωροφύλλη στα φύλλα αλλά στη ρίζα. Έτσι και η πληροφορία διαχέεται με δομή
αντίστοιχη της δενδρικής. Αν η πληροφορία αυτή, μεταξύ των άλλων, καταλήξει και
σε κακόβουλα χέρια, αυτός που τη μεταδίδει κινδυνεύει ενδεχομένως από διάρρηξη,
εκβιασμό ή άλλου είδους απειλή», σχολιάζει χαρακτηριστικά.
Σε ό,τι
αφορά ειδικά τους μαθητές και τις μαθήτριες που παραμένουν στο σπίτι, επειδή τα
σχολεία έχουν κλείσει και επικοινωνούν μεταξύ τους διαδικτυακά, διευκρινίζει
ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι αυξήθηκαν οι
οχλήσεις από επιτήδειους σε παιδιά. «Τα παιδιά έχουν κλειστές ομάδες, στις
οποίες συμμετέχουν οι συμμαθητές και οι φίλοι τους και στην πραγματική ζωή. Οι
ομάδες θα πρέπει να μην “ανοίγουν” περισσότερο. Σημείο- κλειδί για την αποτροπή
κινδύνου σε αυτές τις περιπτώσεις είναι τα παιδιά να μην δέχονται αγνώστους
στις ομάδες τους ή άτομα που δεν γνωρίζει κάποιος από τα μέλη τους. Επίσης,
σημαντικό είναι τώρα που καλούμαστε να μείνουμε σπίτι, να αφιερώσουμε χρόνο στη
διαδικτυακή ζωή των παιδιών μας, ενδιαφερόμενοι για τα παιχνίδια που παίζουν
και για τις ομάδες στις οποίες συμμετέχουν», προσθέτει.
Η Europol,
από την πλευρά της, καλεί τους γονείς να συζητήσουν με τα παιδιά τους για τη
διαδικτυακή ασφάλεια και τους ενδεχόμενους κινδύνους, να ακούσουν προσεκτικά
τις εμπειρίες τους και να τους εξηγήσουν, ότι οι κανόνες που εφαρμόζονται στην
πραγματική ζωή ισχύουν και για τη διαδικτυακή. Επίσης να προσέχουν τις
ρυθμίσεις ασφαλείας στα παιχνίδια και να αποτρέπουν την καταχώρηση προσωπικών
δεδομένων καθώς και να χρησιμοποιούν τις ρυθμίσεις γονικού ελέγχου για να
προστατέψουν τη διαδικτυακή δραστηριότητα, ειδικά των πιο μικρών παιδιών.
Τα περιστατικά στην Ελλάδα
Στο μεταξύ,
ο κ. Παπακώστας τονίζει ότι, ως τώρα, τα μόνα περιστατικά που έχουν σημειωθεί
στην Ελλάδα είναι η παραπληροφόρηση του κοινού μέσω της αναπαραγωγής
πληροφοριών που δεν ευσταθούν και ειδήσεων που δεν προέρχονται από επίσημες
πηγές, αλλά και η μη παράδοση παραγγελιών και υλικών ύστερα από ηλεκτρονικές
παραγγελίες και συναλλαγές. Για τον λόγο αυτό τονίζεται η σημασία της
ενημέρωσης από επίσημες και έγκυρες πηγές, με ψυχραιμία, ειδικά σε μια τόσο
ευαίσθητη επικοινωνιακά περίοδο.
Συστάσεις από τη Europol και την Interpol
Οι οδηγίες
που εξέδωσε η Europol για την προστασία από διαδικτυακές απάτες, λόγω της κατάστασης
που έχει διαμορφωθεί από τον Covid-19, προτρέπουν τους χρήστες του διαδικτύου
να ασφαλίζουν το wifi του σπιτιού τους, να ασφαλίζουν όλες τις συσκευές τους με
κωδικούς ή με βιομετρικά στοιχεία (αποτύπωμα ή αναγνώριση προσώπου), να
εγκαθιστούν λογισμικό προστασίας από ιούς, να ενημερώνουν το λογισμικό που
χρησιμοποιούν, να βάζουν ισχυρά και διαφορετικά ανά εφαρμογή passwords, να
τηρούν αντίγραφα ασφαλείας σε εξωτερικά αποθηκευτικά μέσα, μη συνδεδεμένα με
τις συσκευές.
Ειδικά για
τις διαδικτυακές αγορές, η Europol καλεί το καταναλωτικό κοινό να αναζητά
αξιόπιστους πωλητές αλλά και κριτικές για προϊόντα, να ψάχνει πριν από την
πραγματοποίηση μιας αγοράς, αν υπάρχει φυσική έδρα μιας εταιρείας στη χώρα όπου
δραστηριοποιείται, να προβληματίζεται σε περίπτωση πολύ δελεαστικών προσφορών,
να λαμβάνει επικαιροποιημένη ενημέρωση για τους τραπεζικούς λογαριασμούς, να
κάνει ελέγχους για τυχόν ύποπτες συναλλαγές, να μην απαντά σε ύποπτα μηνύματα ή
τηλεφωνικές κλήσεις και να μην καταχωρεί τραπεζικά ή άλλα προσωπικά στοιχεία σε
εφαρμογές και links που αποστέλλονται με την ένδειξη κάποιας επιβράβευσης ή
προσφοράς.
Στο ίδιο
μήκος κύματος, η Interpol συνιστά προσοχή σε προσφορές διαφόρων προϊόντων λόγω
πανδημίας, τα οποία διατίθενται από καταστήματα με αληθοφανείς ιστοσελίδες.
Ειδική αναφορά κάνει στις τηλεφωνικές απάτες και στο «ψάρεμα» κωδικών μέσα από
ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, ύστερα από μηνύματα τα οποία αποστέλλονται από κάποιον
ψευδή αποστολέα, που παραφράζει το όνομα π.χ. του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας
ή κάποιας κρατικής υπηρεσίας.
Ο κ.
Παπακώστας, συνιστά στους πολίτες, αν αναζητούν ιατρικές προμήθειες να είναι
προσεκτικοί για σημάδια πιθανής απάτης, να επαληθεύουν μια εταιρεία ή ένα άτομο
προτού πραγματοποιήσουν μια αγορά και να προσέχουν τον υπερσύνδεσμο των ηλεκτρονικών
καταστημάτων που εμπιστεύονται καθώς, όπως επισημαίνει, είναι πιθανό, με την
αλλαγή ενός μόνο χαρακτήρα σε αυτόν να παραπλανηθούν και να πραγματοποιήσουν
απατηλές συναλλαγές.
Υπενθυμίζει,
τέλος, τις αναφορές του διάσημου Αμερικανού χάκερ Κέβιν Μίτνικ ότι είναι πολύ
πιο εύκολη η χειραγώγηση ενός ανθρώπου μέσω διαδικτύου και η εξασφάλιση των
προσωπικών του κωδικών (γνωστό ως social engineering) από τη δημιουργία
προγραμμάτων και λογισμικού για την πραγματοποίηση κυβερνοεπιθέσεων.
«Ενδεικτικό
είναι το γεγονός ότι ενώ στον δρόμο θα προσπερνούσαμε οποιονδήποτε μας
σταματούσε για να μας ζητήσει τον κωδικό μας, στο διαδίκτυο έχουμε την
ψευδαίσθηση της ασφάλειας, λόγω του ότι ο κίνδυνος δεν είναι άμεσος και ορατός,
και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ότι δεχόμαστε επίθεση, τη στιγμή που αυτή
συμβαίνει», υπογραμμίζει ο κ. Παπακώστας.
