Σολτ Λέιλ Σίτι, Γιούτα
Τα διάσημα Κυκλώπεια Τύχη στη μυκηναϊκή πόλη της Τίρυνθας ίσως
καταστράφηκαν από σεισμό και όχι από εχθρικές επιδρομές, υποψιάζονται
αρχαιολόγοι και σεισμολόγοι που πραγματοποιούν έρευνα στην περιοχή. Οι
μυκηναϊκές πόλεις ήταν χτισμένες εξάλλου πάνω σε ασβεστολιθικούς λόφους που
ίσως ήταν ιδιαίτερα ευπαθείς στη σεισμική δραστηριότητα.
Η καταστροφή της Τίρυνθας και των γειτονικών Μυκηνών στην Αργολίδα, τον 12ο αιώνα π.Χ., σηματοδότησε την αρχή του τέλους για τον μυκηναϊκό πολιτισμό, ο οποίος αναπτύχθηκε στα τέλη της Εποχής του Χαλκού, από τον 16ο έως τον 11ο αιώνα π.Χ.
Η παρακμή αυτού του σημαντικού πολιτισμού έχει αποδοθεί σε διάφορα αίτια, από την (αμφισβητούμενη) Κάθοδο των Δωριέων μέχρι κοινωνικές εξεγέρσεις ή απότομες μεταβολές στο κλίμα που κατέστρεψαν τις καλλιέργειες.
Μια διαφορετική πιθανή εξήγηση επαναφέρει τώρα ο σεισμολόγος Κλάους Χίνζεν του Πανεπιστημίου της Κολωνίας, ο οποίος πραγματοποιεί μελέτη στην Τίρυνθα σε συνεργασία με την Άλκηστη Παπαδημητρίου, έφορο Προϊστορικών Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Ο Χίνζεν παρουσίασε προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης στο συνέδριο της Σεισμολογικής Εταιρείας Αμερικής που πραγματοποιήθηκε στα μέσα Απριλίου στο Σολτ Λέικ Σίτι.
Βασικός στόχος της μελέτης είναι να διευκρινίσει αν οι ογκόλιθοι από τους οποίους κατασκευάστηκαν τα Κυκλώπεια Τείχη, οποίοι ζυγίζουν γύρω στους 13 τόνους ο καθένας, έπεσαν όλοι μαζί όπως θα συνέβαινε στην περίπτωση σεισμού.
Ο Χίνζεν παραδέχεται ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν εντοπιστεί ενδείξεις ενός ισχυρού σεισμού, ανέφερε όμως ότι υπήρχε «έντονη δραστηριότητα στη ζώνη υποβύθισης» ενός κοντινού σεισμικού ρήγματος.
Η ερευνητική ομάδα δημιουργεί τρισδιάστατα μοντέλα της Τίρυνθας βασισμένα σε μετρήσεις με συσκευές λέιζερ, ενώ σκοπεύει να εφαρμόσει μια τεχνική χρονολόγησης, την οπτική φωταύγεια, στο έδαφος ακριβώς κάτω από τους ογκόλιθους. Αυτό θα μπορούσε να αποκαλύψει αν οι λίθοι κατέρρευσαν όλοι ταυτόχρονα.
Η έρευνα είναι βέβαια δύσκολη, καθώς πολλοί ογκόλιθοι αφαιρέθηκαν για να χρησιμοποιηθούν ως δομικό υλικό, ενώ άλλοι μετακινήθηκαν από τις σχεδόν ερασιτεχνικές ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν το 1884.
«Είναι πραγματική πρόκληση λόγω των επεμβάσεων. Θέλουμε να εξετάσουμε προσεκτικά στις αρχικές συνθήκες» σχολίασε ο Χίνζεν στο OurAmazingPlanet.com.
Ο ερευνητής επισημαίνει ότι οι μυκηναϊκές πόλεις μπορεί να ήταν ιδιαίτερα ευπαθείς στους σεισμούς επειδή ήταν χτισμένες πάνω σε ασβεστολιθικούς λόφους που περιβάλλονταν από πεδιάδες ιζημάτων.
«Τα [σεισμικά] κύματα παγιδεύονται στα πετρώματα και αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγάλες ζημιές. Βρίσκονται σε πολύ ευάλωτες τοποθεσίες» είπε.
Η θεωρία της αυξημένης σεισμικής δραστηριότητας δεν μπορεί βέβαια να θεωρηθεί πλήρης εξήγηση για το μυστηριώδες τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού, αφού σημαντικά κτίσματα υπήρχαν και σε απομακρυσμένες περιοχές της Πελοποννήσου και της υπόλοιπης Ελλάδας.
Οι σεισμοί, ωστόσο, θα μπορούσαν να είχαν συνδυαστεί με άλλους παράγοντες για να επιταχύνουν την παρακμή του μυκηναϊκού κόσμου.
Ο Χίνζεν, εξάλλου, δεν είναι ο πρώτος ερευνητής που μελετά τη θεωρία των σεισμών. Όπως επισημαίνει στο Βήμα η Άλκηστις Παπαδημητρίου, συνεργάτης του σεισμολόγου, ο Κλάους Κίλιαν, κορυφαίος προϊστορικός αρχαιολόγος και μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, είχε εντοπίσει κάτω από την ακρόπολη της Τίρυνθας έναν τοίχο με οφιοειδές σχίσμα, το οποίο αποδίδεται σε σεισμό.
«Οι έρευνές του συνέβαλαν πολύ στην διαπίστωση ότι η καταστροφή των μυκηναϊκών ανακτόρων δεν προήλθε από εχθρικές επιδρομές αλλά είχε σχέση με την αυξημένη σεισμική δραστηριότητα» λέει η κυρία Παπαδημητρίου.
Οι έρευνες πρόκειται τώρα να επεκταθούν στη μυκηναϊκή πόλη της Μιδέας. Η ομάδα του Χίνζεν έχει στο ενεργητικό της μελέτες κι άλλων αρχαίων σεισμών στην Τουρκία, τη Γερμανία και την Ιταλία.
Η καταστροφή της Τίρυνθας και των γειτονικών Μυκηνών στην Αργολίδα, τον 12ο αιώνα π.Χ., σηματοδότησε την αρχή του τέλους για τον μυκηναϊκό πολιτισμό, ο οποίος αναπτύχθηκε στα τέλη της Εποχής του Χαλκού, από τον 16ο έως τον 11ο αιώνα π.Χ.
Η παρακμή αυτού του σημαντικού πολιτισμού έχει αποδοθεί σε διάφορα αίτια, από την (αμφισβητούμενη) Κάθοδο των Δωριέων μέχρι κοινωνικές εξεγέρσεις ή απότομες μεταβολές στο κλίμα που κατέστρεψαν τις καλλιέργειες.
Μια διαφορετική πιθανή εξήγηση επαναφέρει τώρα ο σεισμολόγος Κλάους Χίνζεν του Πανεπιστημίου της Κολωνίας, ο οποίος πραγματοποιεί μελέτη στην Τίρυνθα σε συνεργασία με την Άλκηστη Παπαδημητρίου, έφορο Προϊστορικών Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Ο Χίνζεν παρουσίασε προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης στο συνέδριο της Σεισμολογικής Εταιρείας Αμερικής που πραγματοποιήθηκε στα μέσα Απριλίου στο Σολτ Λέικ Σίτι.
Βασικός στόχος της μελέτης είναι να διευκρινίσει αν οι ογκόλιθοι από τους οποίους κατασκευάστηκαν τα Κυκλώπεια Τείχη, οποίοι ζυγίζουν γύρω στους 13 τόνους ο καθένας, έπεσαν όλοι μαζί όπως θα συνέβαινε στην περίπτωση σεισμού.
Ο Χίνζεν παραδέχεται ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν εντοπιστεί ενδείξεις ενός ισχυρού σεισμού, ανέφερε όμως ότι υπήρχε «έντονη δραστηριότητα στη ζώνη υποβύθισης» ενός κοντινού σεισμικού ρήγματος.
Η ερευνητική ομάδα δημιουργεί τρισδιάστατα μοντέλα της Τίρυνθας βασισμένα σε μετρήσεις με συσκευές λέιζερ, ενώ σκοπεύει να εφαρμόσει μια τεχνική χρονολόγησης, την οπτική φωταύγεια, στο έδαφος ακριβώς κάτω από τους ογκόλιθους. Αυτό θα μπορούσε να αποκαλύψει αν οι λίθοι κατέρρευσαν όλοι ταυτόχρονα.
Η έρευνα είναι βέβαια δύσκολη, καθώς πολλοί ογκόλιθοι αφαιρέθηκαν για να χρησιμοποιηθούν ως δομικό υλικό, ενώ άλλοι μετακινήθηκαν από τις σχεδόν ερασιτεχνικές ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν το 1884.
«Είναι πραγματική πρόκληση λόγω των επεμβάσεων. Θέλουμε να εξετάσουμε προσεκτικά στις αρχικές συνθήκες» σχολίασε ο Χίνζεν στο OurAmazingPlanet.com.
Ο ερευνητής επισημαίνει ότι οι μυκηναϊκές πόλεις μπορεί να ήταν ιδιαίτερα ευπαθείς στους σεισμούς επειδή ήταν χτισμένες πάνω σε ασβεστολιθικούς λόφους που περιβάλλονταν από πεδιάδες ιζημάτων.
«Τα [σεισμικά] κύματα παγιδεύονται στα πετρώματα και αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγάλες ζημιές. Βρίσκονται σε πολύ ευάλωτες τοποθεσίες» είπε.
Η θεωρία της αυξημένης σεισμικής δραστηριότητας δεν μπορεί βέβαια να θεωρηθεί πλήρης εξήγηση για το μυστηριώδες τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού, αφού σημαντικά κτίσματα υπήρχαν και σε απομακρυσμένες περιοχές της Πελοποννήσου και της υπόλοιπης Ελλάδας.
Οι σεισμοί, ωστόσο, θα μπορούσαν να είχαν συνδυαστεί με άλλους παράγοντες για να επιταχύνουν την παρακμή του μυκηναϊκού κόσμου.
Ο Χίνζεν, εξάλλου, δεν είναι ο πρώτος ερευνητής που μελετά τη θεωρία των σεισμών. Όπως επισημαίνει στο Βήμα η Άλκηστις Παπαδημητρίου, συνεργάτης του σεισμολόγου, ο Κλάους Κίλιαν, κορυφαίος προϊστορικός αρχαιολόγος και μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, είχε εντοπίσει κάτω από την ακρόπολη της Τίρυνθας έναν τοίχο με οφιοειδές σχίσμα, το οποίο αποδίδεται σε σεισμό.
«Οι έρευνές του συνέβαλαν πολύ στην διαπίστωση ότι η καταστροφή των μυκηναϊκών ανακτόρων δεν προήλθε από εχθρικές επιδρομές αλλά είχε σχέση με την αυξημένη σεισμική δραστηριότητα» λέει η κυρία Παπαδημητρίου.
Οι έρευνες πρόκειται τώρα να επεκταθούν στη μυκηναϊκή πόλη της Μιδέας. Η ομάδα του Χίνζεν έχει στο ενεργητικό της μελέτες κι άλλων αρχαίων σεισμών στην Τουρκία, τη Γερμανία και την Ιταλία.
Newsroom ΔΟΛ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου