Αθήνα
O περιβόητος κομήτης ISON μπορεί να έλιωσε την
Πέμπτη στο καυτό ραντεβού του με τον Ήλιο, δεν υπάρχει όμως λόγος απογοήτευσης
-όλοι μπορούν να φτιάξουν φρέσκους κομήτες με αυτή την εγγυημένη, παραδοσιακή
συνταγή.
Βήμα πρώτο: αναμείξτε αρκετούς τόνους σκόνης με μια ίση ποσότητα νερού και αερίων. Προτείνεται το έτοιμο μείγμα νερού, αμμωνίας και μεθανίου που διατίθεται ευρέως σε νεογέννητα ηλιακά συστήματα.
Βήμα δεύτερο: καταψύξτε το μείγμα κοντά στο απόλυτο μηδέν για 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια.
Βήμα τρίτο: εκτοξεύστε τη χιονόμπαλα στον Ήλιο για εντυπωσιασμό.
Δείτε επίσης: Οι υποσχέσεις και τα σενάρια για τον «κομήτη του αιώνα»
Η προέλευση της παραπάνω συνταγής χάνεται στα βάθη της ιστορίας -για την ακρίβεια, κανείς δεν την έχει δοκιμάσει από τότε που σχηματίστηκε το Ηλιακό Σύστημα.
Οι κομήτες, ή «βρόμικες χιονόμπαλες» όπως τους αποκαλούν οι αστρονόμοι, πιστεύεται ότι σχηματίστηκαν την ίδια περίοδο με τους πλανήτες και από τα ίδια περίπου υλικά.
Ενδιαφέρουν τους επιστήμονες επειδή θεωρούνται κατεψυγμένα απολιθώματα που μπορούν να δώσουν στοιχεία για το σχηματισμό της Γης.
Πώς σχηματίζεται η ουρά ενός κομήτη
Ο ISON και οι περισσότεροι κομήτες κατοικούν στη Ζώνη του Όορτ, ένα υποθετικό σύννεφο από εκατομμύρια κομήτες και άλλα παγωμένα σώματα, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση ενός ετός φωτός από τον Ήλιο. Για άγνωστο λόγο, ο ISON εκτινάχθηκε από το σύννεφο του Όορτ και πήρε πορεία προς την καρδιά του Ηλιακού Συστήματος.
Οποιοσδήποτε κομήτης διαλέγει αυτό το δρόμο κινδυνεύει να χαθεί. Καθώς πλησιάζει το μητρικό μας άστρο, η ακτινοβολία θερμαίνει τους πάγους και τους κάνει να εξαχνώνονται, δηλαδή να μετατρέπονται απευθείας από στερεό σε αέριο (όπως θα συνέβαινε σε ένα παγάκι αν το τοποθετούσατε σε έναν θάλαμο κενού σε θερμοκρασία δωματίου).
Τα θερμά αέρια εκτοξεύονται από τον κομήτη, μαζί με σκόνη, και σύντομα παρασύρονται από τον λεγόμενο ηλιακό άνεμο -ένα συνεχές ρεύμα σωματιδίων που πηγάζει από τον Ήλιο. Λόγω της επίδρασης του ανέμου τα αέρια σχηματίζουν μια κόμη, ή ουρά, η οποία εκτείνεται προς την αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που βρίσκεται ο Ήλιος, ανεξάρτητα από την πορεία του ίδιου του κομήτη.
Τι αναζητούν οι επιστήμονες
Η χημική ανάλυση του νερού που περιέχουν οι κομήτες μπορεί να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τη θεωρία ότι οι κομήτες έφεραν το νερό στη Γη.
H ευρωπαϊκή αποστολή Giotto είχε δείξει το 1986 ότι το νερό του κομήτη Χάλεϊ διαφέρει από νερό των ωκεανών, καθώς περιέχει μεγαλύτερες ποσότητες δευτερίου, ενός σπάνιου, βαρύτερου ιστοτόπου του υδρογόνου.
Ωστόσο οι φασματοσκοπικές παρατηρήσεις σε άλλους κομήτες έδωσαν διαφορετικά αποτελέσματα.
Οριστική απάντηση μπορεί να δοθεί μόνο με παρατηρήσεις σε περισσότερους κομήτες, όπως ο κομήτης ISON τον οποίο ήλπιζαν να μελετήσουν οι αστρονόμοι.
Ένα άλλο μυστήριο στο οποίο μπορούν να προσφέρουν απάντηση οι κομήτες είναι η διαδικασία μέσω της οποίας τα αέρια και η σκόνη του νεογέννητου Ηλιακού Συστήματος συμπυκνώθηκαν και σχημάτισαν τους πλανήτες.
Η διάλυση του ISON κατά το πέρασμά του από τον Ήλιο υποδηλώνει ότι ο πυρήνας του κομήτη ήταν σαθρός και είχε χαμηλή πυκνότητα. Αυτό θα έδινε στήριξη στη θεωρία ότι τα σώματα του Ηλιακού Συστήματος σχηματίστηκαν πολύ αργά από τη σταδιακή συσσωμάτωση σκόνης. Η εναλλακτική θεωρία θέλει τους πλανήτες να σχηματίστηκαν από αλλεπάλληλες, βίαιες συγκρούσεις, οι οποίες θα έδιναν σώματα μεγαλύτερης πυκνότητας.
Η σύσταση του ISON, τέλος, θα μπορούσε να δώσει απάντηση στο ερώτημα του ποιες ήταν οι αρχικές θέσεις των πλανητών στο Ηλιακό Σύστημα.
Η κρατούσα θεωρία θέλει τους πλανήτες να σχηματίστηκαν περίπου στις θέσεις όπου τους βλέπουμε σήμερα, ενώ σύμφωνα με μια εναλλακτική θεωρία οι αέριοι πλανήτες (Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας) σχηματίστηκαν κοντά στον Ήλιο και αργότερα μετανάστευσαν.
Εάν διαπιστωθεί ότι οι κομήτες σχηματίστηκαν περίπου στην ίδια απόσταση από τον Ήλιο όπως ο Ποσειδώνας, η κρατούσα θεωρία ενισχύεται.
Παραμένει πάντως απίθανο να δοθούν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα από τον κομήτη ISOΝ, o οποίος μελετήθηκε μόνο με τηλεσκόπια.
Οριστικές απαντήσεις ίσως προσφέρει η ευρωπαϊκή αποστολή Rosetta, η πρώτη αποστολή που θα τεθεί σε τροχιά γύρω από έναν κομήτη και θα στείλει μια συσκευή προσεδάφισης στην επιφάνειά του.
Το σκάφος Rosetta θα φτάσει στον κομήτη Churyumov–Gerasimenko το 2014.
Βαγγέλης Πρατικάκης
Βήμα πρώτο: αναμείξτε αρκετούς τόνους σκόνης με μια ίση ποσότητα νερού και αερίων. Προτείνεται το έτοιμο μείγμα νερού, αμμωνίας και μεθανίου που διατίθεται ευρέως σε νεογέννητα ηλιακά συστήματα.
Βήμα δεύτερο: καταψύξτε το μείγμα κοντά στο απόλυτο μηδέν για 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια.
Βήμα τρίτο: εκτοξεύστε τη χιονόμπαλα στον Ήλιο για εντυπωσιασμό.
Δείτε επίσης: Οι υποσχέσεις και τα σενάρια για τον «κομήτη του αιώνα»
Η προέλευση της παραπάνω συνταγής χάνεται στα βάθη της ιστορίας -για την ακρίβεια, κανείς δεν την έχει δοκιμάσει από τότε που σχηματίστηκε το Ηλιακό Σύστημα.
Οι κομήτες, ή «βρόμικες χιονόμπαλες» όπως τους αποκαλούν οι αστρονόμοι, πιστεύεται ότι σχηματίστηκαν την ίδια περίοδο με τους πλανήτες και από τα ίδια περίπου υλικά.
Ενδιαφέρουν τους επιστήμονες επειδή θεωρούνται κατεψυγμένα απολιθώματα που μπορούν να δώσουν στοιχεία για το σχηματισμό της Γης.
Πώς σχηματίζεται η ουρά ενός κομήτη
Ο ISON και οι περισσότεροι κομήτες κατοικούν στη Ζώνη του Όορτ, ένα υποθετικό σύννεφο από εκατομμύρια κομήτες και άλλα παγωμένα σώματα, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση ενός ετός φωτός από τον Ήλιο. Για άγνωστο λόγο, ο ISON εκτινάχθηκε από το σύννεφο του Όορτ και πήρε πορεία προς την καρδιά του Ηλιακού Συστήματος.
Οποιοσδήποτε κομήτης διαλέγει αυτό το δρόμο κινδυνεύει να χαθεί. Καθώς πλησιάζει το μητρικό μας άστρο, η ακτινοβολία θερμαίνει τους πάγους και τους κάνει να εξαχνώνονται, δηλαδή να μετατρέπονται απευθείας από στερεό σε αέριο (όπως θα συνέβαινε σε ένα παγάκι αν το τοποθετούσατε σε έναν θάλαμο κενού σε θερμοκρασία δωματίου).
Τα θερμά αέρια εκτοξεύονται από τον κομήτη, μαζί με σκόνη, και σύντομα παρασύρονται από τον λεγόμενο ηλιακό άνεμο -ένα συνεχές ρεύμα σωματιδίων που πηγάζει από τον Ήλιο. Λόγω της επίδρασης του ανέμου τα αέρια σχηματίζουν μια κόμη, ή ουρά, η οποία εκτείνεται προς την αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που βρίσκεται ο Ήλιος, ανεξάρτητα από την πορεία του ίδιου του κομήτη.
Τι αναζητούν οι επιστήμονες
Η χημική ανάλυση του νερού που περιέχουν οι κομήτες μπορεί να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τη θεωρία ότι οι κομήτες έφεραν το νερό στη Γη.
H ευρωπαϊκή αποστολή Giotto είχε δείξει το 1986 ότι το νερό του κομήτη Χάλεϊ διαφέρει από νερό των ωκεανών, καθώς περιέχει μεγαλύτερες ποσότητες δευτερίου, ενός σπάνιου, βαρύτερου ιστοτόπου του υδρογόνου.
Ωστόσο οι φασματοσκοπικές παρατηρήσεις σε άλλους κομήτες έδωσαν διαφορετικά αποτελέσματα.
Οριστική απάντηση μπορεί να δοθεί μόνο με παρατηρήσεις σε περισσότερους κομήτες, όπως ο κομήτης ISON τον οποίο ήλπιζαν να μελετήσουν οι αστρονόμοι.
Ένα άλλο μυστήριο στο οποίο μπορούν να προσφέρουν απάντηση οι κομήτες είναι η διαδικασία μέσω της οποίας τα αέρια και η σκόνη του νεογέννητου Ηλιακού Συστήματος συμπυκνώθηκαν και σχημάτισαν τους πλανήτες.
Η διάλυση του ISON κατά το πέρασμά του από τον Ήλιο υποδηλώνει ότι ο πυρήνας του κομήτη ήταν σαθρός και είχε χαμηλή πυκνότητα. Αυτό θα έδινε στήριξη στη θεωρία ότι τα σώματα του Ηλιακού Συστήματος σχηματίστηκαν πολύ αργά από τη σταδιακή συσσωμάτωση σκόνης. Η εναλλακτική θεωρία θέλει τους πλανήτες να σχηματίστηκαν από αλλεπάλληλες, βίαιες συγκρούσεις, οι οποίες θα έδιναν σώματα μεγαλύτερης πυκνότητας.
Η σύσταση του ISON, τέλος, θα μπορούσε να δώσει απάντηση στο ερώτημα του ποιες ήταν οι αρχικές θέσεις των πλανητών στο Ηλιακό Σύστημα.
Η κρατούσα θεωρία θέλει τους πλανήτες να σχηματίστηκαν περίπου στις θέσεις όπου τους βλέπουμε σήμερα, ενώ σύμφωνα με μια εναλλακτική θεωρία οι αέριοι πλανήτες (Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας) σχηματίστηκαν κοντά στον Ήλιο και αργότερα μετανάστευσαν.
Εάν διαπιστωθεί ότι οι κομήτες σχηματίστηκαν περίπου στην ίδια απόσταση από τον Ήλιο όπως ο Ποσειδώνας, η κρατούσα θεωρία ενισχύεται.
Παραμένει πάντως απίθανο να δοθούν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα από τον κομήτη ISOΝ, o οποίος μελετήθηκε μόνο με τηλεσκόπια.
Οριστικές απαντήσεις ίσως προσφέρει η ευρωπαϊκή αποστολή Rosetta, η πρώτη αποστολή που θα τεθεί σε τροχιά γύρω από έναν κομήτη και θα στείλει μια συσκευή προσεδάφισης στην επιφάνειά του.
Το σκάφος Rosetta θα φτάσει στον κομήτη Churyumov–Gerasimenko το 2014.
Βαγγέλης Πρατικάκης
Newsroom ΔΟΛ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου