Κουνούπι: Οι ικανότητές του, οι κίνδυνοι και ο ρόλος του Μουντιάλ

Αθήνα

Μπορεί κάποιος να είναι συγχρόνως μικροβιολόγος, χειρουργός, μηχανικός, πιλότος μαχητικών αεροσκαφών και όλα αυτά να τα κλείνει σε ένα κορμί... μερικών χιλιοστών; Ναι, το κουνούπι. Είναι η τέλεια μηχανή, με αξιοζήλευτες ιδιότητες, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

Υπάρχουν περίπου 3.500 είδη κουνουπιών που υπάρχουν σε ολόκληρο τον κόσμο, περί τα 60 απαντώνται στην Ελλάδα - που όχι μόνο χαλούν τις καλοκαιρινές νύχτες μας αλλά μπορεί να μας μεταδώσουν και σοβαρές ασθένειες όπως ο ιός του Δυτικού Νείλου (ας θυμηθούμε τον περυσινό συναγερμό που σήμανε στη χώρα μας), η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός.

Μάλιστα, αυτός ο τελευταίος αναμένεται (δυστυχώς) να αποτελέσει, κατά τους ειδήμονες, το παγκόσμιο θέμα του εφετινού καλοκαιριού ελέω Μουντιάλ.

Και αυτό διότι η Βραζιλία, διοργανώτρια του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου που ξεκινά σε λίγες ημέρες, δεν είναι μόνο εξωτική αλλά αποτελεί και «κατοικία» του Αedes aegypti, του κουνουπιού που είναι ο κύριος «ένοχος» για τη μετάδοση του δάγκειου πυρετού στον άνθρωπο - μιας νόσου που εκτός από συμπτώματα όπως ο πυρετός, ο πονοκέφαλος, οι μυϊκοί και οστικοί πόνοι, μπορεί να προκαλέσει αιμορραγίες και να οδηγήσει, αν και σπανίως, στον θάνατο (σε αυτή την περίπτωση μιλούμε για τον δάγκειο αιμορραγικό πυρετό).

Μπορεί το Αedes aegypti να μη «διαμένει» -τουλάχιστον προς το παρόν- στην Ευρώπη, ωστόσο κανένας δεν ξέρει αν ετοιμάζει τις... βαλίτσες του για μετανάστευση στη Γηραιά Ηπειρο, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας, ενώ συγχρόνως οι εκατομμύρια επισκέπτες της Βραζιλίας είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουν άλλου είδους πονοκεφάλους, κουβαλώντας τον πίσω μαζί τους στα σπίτια τους σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης.

Μην κουνάτε τα χέρια σας!

Κουνούπια δεν υπάρχουν μόνο στη Βραζιλία όμως. Ο βασικός πονοκέφαλος είναι το... σπιτικό κουνούπι Culex pipiens, που είναι ιδιαιτέρως ικανό. Αξιοποιεί τα απίστευτα χαρίσματά του επάνω στο ταλαίπωρο «καλοκαιρινό» σώμα σας.

Ας υποθέσουμε ότι βρίσκεστε σε ένα ειδυλλιακό μέρος και, καθώς θαυμάζετε τον ήλιο που δύει, στο πλάνο μπαίνει ένα σμήνος κουνουπιών. Τότε κάνετε το μοιραίο λάθος: αρχίζετε να κουνάτε τα χέρια σας έντονα προκειμένου να διώξετε τους ανεπιθύμητους επισκέπτες μακριά. Η κίνηση των χεριών σας όμως οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα αλλά και γαλακτικού οξέος.

Το κουνούπι, που δεν είχε αντιληφθεί ότι υπάρχει κοντά του υποψήφιο γεύμα, σας «βλέπει» πλέον μέσω εξειδικευμένων αισθητήρων στις κεραίες του οι οποίες είναι πιο εξελιγμένες από το GPS. Το χημικό ερέθισμα είναι αυτό που το φέρνει κοντά σας αλλά, καθώς πλησιάζει, οι σύνθετοι οφθαλμοί του τού επιτρέπουν να σας δει πραγματικά.

Και επειδή εκτός των άλλων είναι τέλειος πιλότος, ανώτερος και από εκείνους των μαχητικών αεροσκαφών, προσαρμόζει το πέταγμά του ώστε να μην αποκλίνει από τον στόχο του - δηλαδή το δέρμα σας. Οσο πλησιάζει, τόσο περισσότερα στοιχεία λαμβάνει ώστε να είναι σίγουρο ότι δεν θα χάσει το φαγητό του.

Γυναικεία υπόθεση...

Και εδώ αρχίζουν να ξετυλίγονται οι... ιατρικές γνώσεις του που καλύπτουν πολλές ειδικότητες. Κατ' αρχάς το κουνούπι σάς θερμομετρεί και πλησιάζει στα σημεία όπου το δέρμα είναι γυμνό και έτοιμο για την «εγχείρηση».

Το θηλυκό, το οποίο είναι εκείνο που τσιμπά καθώς χρειάζεται μια πρωτεΐνη του αίματός σας ώστε να αναπτύξει τα αβγά του (τα αρσενικά έχουν ατελώς ανεπτυγμένη προβοσκίδα και έτσι περιορίζονται στο να ρουφούν νέκταρ ή άλλες πηγές πλούσιες σε σάκχαρα όπως τα σάπια φρούτα, κάτι που είναι άγνωστο στους περισσότερους), προσγειώνεται αθόρυβα επάνω σας χωρίς να αντιλαμβάνεστε την ύπαρξή του.

Πραγματοποιεί μια ενδελεχή εξέταση στο δέρμα σας και με την προβοσκίδα του, που αποτελεί ένα πολύπλοκο εργαλείο μικροχειρουργικής, το διαπερνά. Το τέλειο αυτό ζωντανό «εργαλείο» έχει και... τηλεχειριστήριο που δεν είναι άλλο από το σώμα του το οποίο του επιτρέπει να πραγματοποιεί με μαεστρία τις κατάλληλες κινήσεις ώστε να εντοπίσει κάποιο αιμοφόρο αγγείο και να το τρυπήσει για να κάνει... αιμοληψία.

Την ίδια στιγμή, σαν καλός γιατρός φροντίζει ώστε να μην προκληθεί αιμορραγία στον «ασθενή»: οι σιελογόνοι αδένες του παράγουν ένα χημικό που αποτρέπει τις αιμορραγίες. Και μόλις γευτεί το αίμα ξεκινά η διαδικασία της αναρρόφησης. Μέσα σε 90 δευτερόλεπτα ο ιπτάμενος μικροβιολόγος λαμβάνει ποσότητα αίματος διπλάσια ως τριπλάσια σε σύγκριση με το βάρος του.

Αφού λοιπόν το γεύμα ολοκληρωθεί το θηλυκό βαρυστομαχιασμένο κουνούπι αρχίζει να πετά μακριά, αλλά πολύ πιο αργά από πριν, καθώς έχει βαρύνει σημαντικά. Σε αυτό το σημείο εσείς, το μέχρι τώρα θύμα, μπορείτε να γίνετε ο θύτης και να... βάψετε τα χέρια σας με (το δικό σας) αίμα.

Αν όμως, παρότι αργοκίνητο, το κουνούπι σάς διαφύγει, τότε θα πάει να ξαποστάσει καθέτως σε κάποιον τοίχο ή δέντρο ώστε να φέρει εις πέρας τη διαδικασία πέψης του γεύματός του επί 45 λεπτά ή και περισσότερο. 

Κρατήστε τα κουνούπια μακριά από το σπίτι σας

Εκτός από την πολιτεία, η οποία έχει τον πρώτο ρόλο στη διαχείριση των κουνουπιών, μέσω των ψεκασμών, ο καθένας από εμάς είναι άκρως σημαντικό να εφαρμόσει μέτρα ατομικής προστασίας προκειμένου να σωθεί από τα κουνούπια, επισημαίνουν οι επιστήμονες.

Ιδού οι πιθανές εστίες... φιλοξενίας προνυμφών που μπορεί να βρίσκονται εντός των ορίων του σπιτιού μας αλλά και γύρω από αυτό, τις οποίες πρέπει να φροντίζουμε να διατηρούμε στεγνές.

1. Τα μεγάλα ανθοδοχεία, τα σιντριβάνια σε κήπους ή παρόμοιες διακοσμητικές κατασκευές αποτελούν αγαπημένα μέρη για τα κουνούπια. Πρέπει να αλλάζουμε το νερό τους τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Πρέπει επίσης να αδειάζουμε τα πιατάκια από τις γλάστρες σε τακτά χρονικά διαστήματα.

2. Οι σχάρες των φρεατίων αποχέτευσης οι οποίες συχνά φράζουν από πεσμένα φύλλα, κομμένο γρασίδι ή σκουπίδια, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται η ροή του νερού προς το δίκτυο αποχέτευσης.

3. Μικρές ή μεγάλες λακκούβες στον χλοοτάπητα ή σε άλλα σημεία του κήπου μπορούν να συγκρατήσουν νερό και θα πρέπει να παραγεμίζονται με χώμα ή να αποστραγγίζονται καλά.

4. Τα λούκια και οι υδρορροές στη σκεπή φράζουν εύκολα από φύλλα ή κλαδάκια και συγκρατούν το νερό της βροχής.

5. Βρύσες που στάζουν, το αυτόματο πότισμα ή άλλες υδραυλικές εγκαταστάσεις με διαρροές μπορούν εύκολα να αποτελέσουν μικρές εστίες ανάπτυξης κουνουπιών.

6. Τεχνητές λιμνούλες και οποιαδήποτε άλλη τεχνητή ή φυσική συγκέντρωση στάσιμου νερού αποτελούν τις ιδανικές εστίες ανάπτυξης των συγκεκριμένων εντόμων.

7. Ανοιχτά ή σπασμένα παράθυρα, φεγγίτες ή οπές εξαερισμού παρέχουν εύκολη είσοδο εντός του σπιτιού στα κουνούπια. Είναι απαραίτητο να κλείνουν αυτά τα ανοίγματα με λεπτή ανθεκτική σήτα.

8. Οι πισίνες, όταν δεν χρησιμοποιούνται, πρέπει να αδειάζουν. Προσοχή και στα καλύμματα με τα οποία σκεπάζονται τον χειμώνα καθώς κατακρατούν νερό.

9. Παιδικές πισίνες, κουβαδάκια ή άλλα παιχνίδια που αφήνουμε στη βεράντα ή στον κήπο μας μαζεύουν το νερό της βροχής και μπορούν να αποτελέσουν εστίες ανάπτυξης κουνουπιών.

Πηγή: Βήμα Science

Newsroom ΔΟΛ