Γενεύη
Δεν είναι
σπάνια τα περιστατικά ασθενών με σχιζοφρένεια, ή ακόμα και ορειβατών σε
συνθήκες έλλειψης οξυγόνου, οι οποίοι αναφέρουν ότι κάποιο ανύπαρκτο πρόσωπο
βρίσκεται πίσω τους ή κοντά τους. Νευροεπιστήμονες στην Ελβετία αναφέρουν τώρα
ότι βρήκαν τη νευρολογική εξήγηση, και μάλιστα προκάλεσαν το ίδιο φαινόμενο σε
υγιείς εθελοντές. Η εμπειρία ήταν μάλιστα τόσο απόκοσμη ώστε ορισμένοι ζήτησαν
να σταματήσει το πείραμα.
Το 2006, ο Δρ Όλαφ Μπλάνκε του Πανεπιστημίου της Γενεύης παρατήρησε ότι μια ασθενής με επιληψία γύριζε το κεφάλι της προς τα πίσω, σαν να ένιωθε ότι κάποιος βρισκόταν πίσω από την πλάτη της, κάθε φορά που μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου της διεγειρόταν τεχνητά με ηλεκτρικό ρεύμα.
Στη νέα μελέτη του, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Current Biology, ο ερευνητής αναφέρει ότι οι εμπειρίες αυτές πρέπει να εκδηλώνονται όταν ο εγκέφαλος αποτυγχάνει να συνδυάσει διάφορα αισθητικά σήματα από το σώμα, με αποτέλεσμα να καταλήγει σε εσφαλμένη εικόνα για τη θέση και τον προσανατολισμό του σώματος.
Μελέτες σε ασθενείς με επιληψία, ορισμένοι από τους οποίους ένιωθαν απόκοσμες παρουσίες, έδειξε ότι το φαινόμενο πρέπει να παράγεται από τον μετωποβρεγματικό λοβό, ο οποίος συνδυάζει τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος με ερεθίσματα που δημιουργούνται από τις κινήσεις των μυών.
Σχεδόν όλοι αυτοί οι ασθενείς ανέφεραν ότι η ανύπαρκτη παρουσία βρισκόταν ακριβώς πίσω από την πλάτη τους. Επιπλέον, οι ασθενείς με βλάβες στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου ένιωθαν το «φάντασμα» στα δεξιά τους, και το αντίστροφο.
Προκειμένου να επιβεβαιώσει τη θεωρία της λανθασμένης ερμηνείας των αισθητικών ερεθισμάτων, ο Δρ Μπλάνκε σχεδίασε ένα πρωτότυπο πείραμα με ρομπότ.
Οι εθελοντές, οι οποίοι δεν γνώριζαν το αντικείμενο του πειράματος, κλήθηκαν να καλύψουν τα μάτια τους με μάσκα, να φορέσουν ακουστικά ηχομόνωσης, και να βάλουν τον δείκτη του δεξιού τους χεριού σε μια ειδική υποδοχή ενός ρομπότ που βρισκόταν μπροστά τους.
Το μηχάνημα ήταν συνδεδεμένο με ένα δεύτερο ρομπότ, το οποίο αναπαρήγαγε τις κινήσεις των εθελοντών ακουμπώντας στην πλάτη τους ένα μηχανικό δάχτυλο.
Όταν αυτό το δεύτερο ρομπότ λειτουργούσε απόλυτα συγχρονισμένα με το πρώτο, οι εθελοντές είχαν την αίσθηση ότι ακουμπούσαν την ίδια τους την πλάτη. Όταν όμως υπήρχε καθυστέρηση μισού δευτερολέπτου, αρκετοί εθελοντές, περίπου ένας στους τρεις, ένιωθαν ότι τους άγγιζε κάποιος άλλος άνθρωπος. Η αίσθηση ήταν τόσο παράξενη ώστε δύο από τους εθελοντές ζήτησαν να σταματήσει το πείραμα.
Σε μια δεύτερη δοκιμή, η οποία επιβεβαίωσε τα ευρήματα της πρώτης, οι εθελοντές κλήθηκαν να μπουν σε ένα δωμάτιο με τέσσερα άτομα, και ενημερώθηκαν ότι κάποια από αυτά τα άτομα μπορεί να τους πλησίαζαν την ώρα του πειράματος, όταν οι εθελοντές δεν θα μπορούσαν να τους δουν ή να τους ακούσουν. Στην πραγματικότητα, όμως, κανείς δεν τους πλησίασε την ώρα της δοκιμής.
Κι όμως, όταν το δεύτερο ρομπότ λειτουργούσαν με μικρή καθυστέρηση, πολλοί εθελοντές ανέφεραν ότι ένιωθαν κι άλλες παρουσίες, έως και τέσσερα ανύπαρκτα άτομα κάθε φορά.
Η εικόνα που προκύπτει είναι ότι πως, όταν οι εθελοντές έβαζαν το δάχτυλο στο μηχάνημα στην πρώτη φάση του πειράματος, ο εγκέφαλός τους έμαθε να περιμένει ένα άμεσο άγγιγμα στην πλάτη. Η καθυστέρηση του αγγίγματος προκαλούσε μια αναντιστοιχία ανάμεσα σε αυτό που περίμενε ο εγκέφαλος και στο πραγματικό ερέθισμα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται η ψευδαίσθηση μιας παρουσίας.
Τα ευρήματα βελτιώνουν τις γνώσεις των επιστημόνων για το πώς ο εγκέφαλος δημιουργεί μια αναπαράσταση του σώματος. Θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στην κατανόηση των ψευδαισθήσεων από τις οποίες υποφέρουν αρκετοί ασθενείς με επιληψία.
Όπως όμως επισημαίνει ο Δρ Μπλάνκε, η εντύπωση πως κάποιος άλλος άνθρωπος βρίσκεται κοντά μπορεί να εμφανιστεί και σε υγιείς ανθρώπους, για παράδειγμα σε ορειβάτες, επιζήσαντες ατυχημάτων, ή ακόμα και σε άτομα που έχουν χάσει πρόσφατα τον σύντροφό τους.
Βαγγέλης Πρατικάκης
Το 2006, ο Δρ Όλαφ Μπλάνκε του Πανεπιστημίου της Γενεύης παρατήρησε ότι μια ασθενής με επιληψία γύριζε το κεφάλι της προς τα πίσω, σαν να ένιωθε ότι κάποιος βρισκόταν πίσω από την πλάτη της, κάθε φορά που μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου της διεγειρόταν τεχνητά με ηλεκτρικό ρεύμα.
Στη νέα μελέτη του, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Current Biology, ο ερευνητής αναφέρει ότι οι εμπειρίες αυτές πρέπει να εκδηλώνονται όταν ο εγκέφαλος αποτυγχάνει να συνδυάσει διάφορα αισθητικά σήματα από το σώμα, με αποτέλεσμα να καταλήγει σε εσφαλμένη εικόνα για τη θέση και τον προσανατολισμό του σώματος.
Μελέτες σε ασθενείς με επιληψία, ορισμένοι από τους οποίους ένιωθαν απόκοσμες παρουσίες, έδειξε ότι το φαινόμενο πρέπει να παράγεται από τον μετωποβρεγματικό λοβό, ο οποίος συνδυάζει τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος με ερεθίσματα που δημιουργούνται από τις κινήσεις των μυών.
Σχεδόν όλοι αυτοί οι ασθενείς ανέφεραν ότι η ανύπαρκτη παρουσία βρισκόταν ακριβώς πίσω από την πλάτη τους. Επιπλέον, οι ασθενείς με βλάβες στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου ένιωθαν το «φάντασμα» στα δεξιά τους, και το αντίστροφο.
Προκειμένου να επιβεβαιώσει τη θεωρία της λανθασμένης ερμηνείας των αισθητικών ερεθισμάτων, ο Δρ Μπλάνκε σχεδίασε ένα πρωτότυπο πείραμα με ρομπότ.
Οι εθελοντές, οι οποίοι δεν γνώριζαν το αντικείμενο του πειράματος, κλήθηκαν να καλύψουν τα μάτια τους με μάσκα, να φορέσουν ακουστικά ηχομόνωσης, και να βάλουν τον δείκτη του δεξιού τους χεριού σε μια ειδική υποδοχή ενός ρομπότ που βρισκόταν μπροστά τους.
Το μηχάνημα ήταν συνδεδεμένο με ένα δεύτερο ρομπότ, το οποίο αναπαρήγαγε τις κινήσεις των εθελοντών ακουμπώντας στην πλάτη τους ένα μηχανικό δάχτυλο.
Όταν αυτό το δεύτερο ρομπότ λειτουργούσε απόλυτα συγχρονισμένα με το πρώτο, οι εθελοντές είχαν την αίσθηση ότι ακουμπούσαν την ίδια τους την πλάτη. Όταν όμως υπήρχε καθυστέρηση μισού δευτερολέπτου, αρκετοί εθελοντές, περίπου ένας στους τρεις, ένιωθαν ότι τους άγγιζε κάποιος άλλος άνθρωπος. Η αίσθηση ήταν τόσο παράξενη ώστε δύο από τους εθελοντές ζήτησαν να σταματήσει το πείραμα.
Σε μια δεύτερη δοκιμή, η οποία επιβεβαίωσε τα ευρήματα της πρώτης, οι εθελοντές κλήθηκαν να μπουν σε ένα δωμάτιο με τέσσερα άτομα, και ενημερώθηκαν ότι κάποια από αυτά τα άτομα μπορεί να τους πλησίαζαν την ώρα του πειράματος, όταν οι εθελοντές δεν θα μπορούσαν να τους δουν ή να τους ακούσουν. Στην πραγματικότητα, όμως, κανείς δεν τους πλησίασε την ώρα της δοκιμής.
Κι όμως, όταν το δεύτερο ρομπότ λειτουργούσαν με μικρή καθυστέρηση, πολλοί εθελοντές ανέφεραν ότι ένιωθαν κι άλλες παρουσίες, έως και τέσσερα ανύπαρκτα άτομα κάθε φορά.
Η εικόνα που προκύπτει είναι ότι πως, όταν οι εθελοντές έβαζαν το δάχτυλο στο μηχάνημα στην πρώτη φάση του πειράματος, ο εγκέφαλός τους έμαθε να περιμένει ένα άμεσο άγγιγμα στην πλάτη. Η καθυστέρηση του αγγίγματος προκαλούσε μια αναντιστοιχία ανάμεσα σε αυτό που περίμενε ο εγκέφαλος και στο πραγματικό ερέθισμα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται η ψευδαίσθηση μιας παρουσίας.
Τα ευρήματα βελτιώνουν τις γνώσεις των επιστημόνων για το πώς ο εγκέφαλος δημιουργεί μια αναπαράσταση του σώματος. Θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στην κατανόηση των ψευδαισθήσεων από τις οποίες υποφέρουν αρκετοί ασθενείς με επιληψία.
Όπως όμως επισημαίνει ο Δρ Μπλάνκε, η εντύπωση πως κάποιος άλλος άνθρωπος βρίσκεται κοντά μπορεί να εμφανιστεί και σε υγιείς ανθρώπους, για παράδειγμα σε ορειβάτες, επιζήσαντες ατυχημάτων, ή ακόμα και σε άτομα που έχουν χάσει πρόσφατα τον σύντροφό τους.
Βαγγέλης Πρατικάκης
Newsroom ΔΟΛ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου