«Μεταλλαγμένα» αυτοκαταστρέφονται σε περίπτωση απόδρασης

Χάρβαρντ, Μασαχουσέτη

Επιστήμονες στις ΗΠΑ κατάφεραν να ενσωματώσουν σε γενετικά τροποποιημένους μικροοργανισμούς μια γενετική δικλείδα, η οποία διασφαλίζει ότι αυτοί δεν πρόκειται να διαφύγουν ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον. Η δικλείδα αυτή, που παίζει το ρόλο του βιολογικού «τείχους προστασίας» (firewall), θα μπορούσε μελλοντικά να επεκταθεί σε μεγαλύτερους οργανισμούς, όπως τα φυτά και τα ζώα.

Επίτευγμα

Πρόκειται για ένα ακόμη επίτευγμα - ορόσημο στο πεδίο της συνθετικής βιολογίας, περίπου ένα χρόνο μετά τη δημιουργία συνθετικών οργανισμών που χρησιμοποιούν γενετικό κώδικα διαφορετικό από τα άλλα έμβια όντα. Είναι επίσης ένα καλό νέο για όσους φοβούνται ότι τα βακτήρια και οι άλλοι οργανισμοί που δημιουργούνται στο εργαστήριο, μπορεί κάποτε να έχουν καταστροφικές επιπτώσεις για τα φυσικά οικοσυστήματα και την ανθρώπινη υγεία.

Οι ερευνητές των πανεπιστημίων Χάρβαρντ και Γέιλ, με βρήκαν έναν τρόπο, ώστε οι τροποποιημένοι οργανισμοί να χρειάζονται να τραφούν με συνθετικά αμινοξέα, προκειμένου να επιβιώσουν.

Στην ουσία, οι επιστήμονες «έγραψαν» ξανά τον γενετικό κώδικα των βακτηρίων (E.coli), έτσι ώστε αυτά να χρειάζονται δημιουργημένες από τους ανθρώπους συνθετικές χημικές ουσίες για να αναπτυχθούν. Αν κατάφερναν ποτέ να δραπετεύσουν στη φύση, θα πέθαιναν λόγω έλλειψης αυτών των συνθετικών συστατικών.

Η νέα γενιά

Η ανακάλυψη αυτής της «κλειδαριάς ασφαλείας» μπορεί τελικά να οδηγήσει σε μια νέα γενιά γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών και έτσι να μειωθούν οι ανησυχίες της κοινής γνώμης. Σήμερα τροποποιημένοι μικροοργανισμοί χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Κίνα για να παραχθούν τρόφιμα, φάρμακα ή καύσιμα, αλλά σε αυστηρά ελεγχόμενες βιομηχανικές συνθήκες.

Στο μέλλον, οι τροποποιημένοι και συνθετικοί μικροοργανισμοί μπορεί να χρησιμοποιούνται ελεύθερα στη φύση, π.χ. για να καθαρίσουν μια χημική ρύπανση, όμως χρειάζονται διασφαλίσεις ότι δεν θα «ανοίξει ο ασκός του Αιόλου» με τέτοιες πρωτοβουλίες. Κάτι τέτοιο φαίνεται να υπόσχεται η νέα βιολογική τεχνική, καθώς τα βακτήρια δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούν εναλλακτικές θρεπτικές ουσίες από το φυσικό περιβάλλον τους, αν δεν έχουν στο γονιδίωμά τους συγκεκριμένα συνθετικά αμινοξέα. Θα είναι επίσης λιγότερο πιθανό να περάσουν τα γονίδιά τους σε άλλους μικροοργανισμούς, επειδή δεν θα «μιλούν» την ίδια βιοχημική γλώσσα, ενώ θα είναι και πιο ανθεκτικά στους ιούς από ό,τι τα φυσικά βακτήρια.

Ο διακεκριμένος καθηγητής φιλοσοφίας και βιοηθικής Τζούλιαν Σαβουλέσκου του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης σχολίασε θετικά ότι, χάρη στη νέα ανακάλυψη, οι μεταλλαγμένοι και συνθετικοί μικροοργανισμοί θα γίνουν πιο ασφαλείς. Όμως προειδοποίησε πως «δεν μπορεί να εξαλειφθεί όλος ο κίνδυνος. Υπάρχει πάντα η πολύ μικρή πιθανότητα ότι κάποιο φυσικό συμβάν θα επιτρέψει στους οργανισμούς αυτούς να αλλάξουν, έτσι ώστε να μπορούν να επιβιώνουν στη φύση».

Ένα άλλο δυνητικό πρόβλημα είναι ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, είναι μεγάλο το κόστος των συνθετικών αμινοξέων που αποτελούν τη «δίαιτα ασφαλείας» των συνθετικών βακτηρίων, πράγμα που μπορεί να «φρενάρει» την εμπορική και βιομηχανική αξιοποίηση της νέας τεχνικής. Το επίτευγμα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Βήμα Science

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ