Plexit: Γιατί ο Πλούτωνας εκδιώχθηκε από το κλαμπ των πλανητών

Αθήνα

Στις 24 Αυγούστου 2006, ο Πλούτωνας έπαθε αυτό που θα πάθαινε η Ελλάδα σε περίπτωση Grexit:. Εκδιώχθηκε από την ομάδα των πλανητών, τον «σκληρό πυρήνα» του Ηλιακού Συστήματος, και εξέπεσε στη νέα κατηγορία των «πλανητών νάνων» Παρά το Plexit, όμως , δεν έχασε τη χάρη του: η αποστολή New Horizons της NASA  γράφει ιστορία  ΤΗΝ Τρίτη ΜΕ ΤΗΝ Πρώτη, έστω και σύντομη, επίσκεψη στον Πλούτωνα. ΟΤΑΝ Ο αμερικανός αστρονόμος  Κλάιντ Τόμπω  ανακάλυψε ΤΟΝ Πλούτωνα Το 1930, νόμιζε ότι είχε βρει τον περιβόητο Πλανήτη Χ: ένα υποθετικό, μακρινό σώμα του οποίου η βαρύτητα θα εξηγούσε τις παράξενες τροχιές του Ποσειδώνα και του Ουρανού. . Το Νέο Σώμα πήρε Το Όνομα ΤΟΥ ρωμαϊκού θεού ΤΟΥ Κάτω Κόσμου ΚΑΙ αναγνωρίστηκε Επίσημα Ως πλανήτης Διαβάστε επίσης:

·          Στον Πλούτωνα οι στάχτες του αστρονόμου που τον ανακάλυψε

Χρειάστηκαν όμως δεκαετίες μέχρι να μετρηθεί με σχετική ακρίβεια η μάζα του Πλούτωνα. Το 1978 είχε γίνει πια σαφές ότι ο μακρινός αυτός κόσμος είναι στην πραγματικότητα πολύ μικρός για να επηρεάζει τις τροχιές του Ουρανού και του Ποσειδώνα. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο Πλούτωνας έχει έξι φορές μικρότερο όγκο από τη Σελήνη και η μάζα του είναι περίπου 500 φορές μικρότερη από τη μάζα της Γης. Ήδη όμως από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αρκετοί αστρονόμοι έβρισκαν σχεδόν αστείο το να ονομάζεται πλανήτης ένα τοσοδούλι πραγματάκι. Το μεγάλο πλήγμα ήρθε γύρω στο 1992, όταν άρχισαν να ανακαλύπτονται κι άλλα σώματα του ίδιου μεγέθους στη γειτονιά του Πλούτωνα, η οποία ονομάζεται σήμερα Ζώνη του Κάιπερ. Οι αστρονόμοι ήταν πλέον σίγουροι ότι ο Πλούτωνας είναι απλώς ένα μέλος μιας μεγάλης οικογένειας. Και τότε ξέσπασε η διαμάχη. Ορισμένα πλανητάρια άρχισαν να παρουσιάζουν μοντέλα του Ηλιακού Συστήματος με οκτώ πλανήτες αντί για εννέα, εξοργίζοντας θεατές και αστρονόμους. Το διάσημο Πλανητάριο Χέιντεν στη Βοστόνη έγινε πρωτοσέλιδο το 2001 για την παράλειψη του Πλούτωνα από τη λίστα των πλανητών. Ακόμα ένα πλήγμα ήρθε το 2005 με την ανακάλυψη της Έριδας, ενός σώματος με μέγεθος συγκρίσιμο με του Πλούτωνα, το οποίο κινείται σε μια ιδιόρρυθμη τροχιά πέρα από τον Ποσειδώνα. Η διαμάχη κορυφώθηκε το 2006, όταν η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU) συνεδρίασε για να δώσει τον πρώτο επίσημο ορισμό των πλανητών. Συμφωνα ΜΕ ΤΗΝ  απόφαση  Της 24ης Αυγούστου, πλανήτης είναι το σώμα που:

·          Βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο

·          Είναι αρκετά μεγάλο ώστε να έχει πάρει σφαιρικό σχήμα λόγω της βαρύτητάς του

·          Έχει καθαρίσει την περιοχή της τροχιάς του, τραβώντας πάνω του άλλα σώματα που κινούνται στην ίδια γειτονιά

Ο Πλούτωνας δεν πληροί το τρίτο κριτήριο, αφού υπάρχουν πολλά ακόμα αντικείμενα στην ίδια ζώνη του Ηλιακού Συστήματος. Η μάζα του αντιστοιχεί μάλιστα μόλις 7% της συνολικής μάζας των σωμάτων στην ίδια τροχιά. Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση έκρινε ότι τα σώματα που δεν πληρούν το τρίτο κριτήριο θα ονομάζονται πλανήτες νάνοι -μια κατηγορία που περιλαμβάνει σήμερα τον Πλούτωνα και ακόμα τέσσερα σώματα, ΤΗΝ  Δήμητρα , τη Χαουμέα, ΤΟΝ  Μακεμάκε  ΚΑΙ ΤΗΝ Έριδα . Μια τέτοια απόφαση υποβάθμισης, εξάλλου, δεν ήταν πρωφανής: Τον 19ο αιώνα, η λίστα των πλανητών περιλάμβανε σώματα όπως η Εστία και η Ήρα. Τα σώματα αυτά εξέπεσαν στην κατηγορία των αστεροειδών μετά την ανακάλυψη πολλών ακόμα διαστημικών βράχων στην Ζώνη των Αστεροειδών, ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και του Δία. Παρά την επίσημη απόφαση της IAU, όμως,  η διαμάχη για το Plexit δεν κόπασε . Ο χαρακτηρισμός του νάνου προσέβαλε πολλούς οπαδούς του Πλούτωνα, οι οποίοι οργάνωσαν εκστρατείες συλλογής υπογραφών. Το θέμα ξεπέρασε τα όρια της αστρονομίας και πέρασε ακόμα στο χώρο της πολιτικής: Η Βουλή των Αντιπροσώπων του Νέου Μεξικού, από όπου ανακαλύφθηκε ο Πλούτωνας, πέρασε ψήφισμα που διακήρυττε ότι ο Πλούτωνας θα παραμείνει πλανήτης όσο βρίσκεται στους ουρανούς της πολιτείας. Η Γερουσία του Ίλινοϊ, γενέτειρα του Κλάιντ Τόμπω, κατηγόρησε επίσημα την ΙAU ότι «υποβάθμισε αδίκως τον Πλούτωνα στην κατηγορία των πλανητών νάνων». Ο ορισμός του πλανήτη επανεξετάστηκε το 2008 σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο διάσημο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Μηχανικής (APL) του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς στο Μέριλαντ. Οι συμμετέχοντες απλά κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν. Ο Πλούτωνας βρισκόταν εξάλλου στην επικαιρότητα όχι μόνο λόγω της υποβάθμισης αλλά και λόγω του New Horizons, μιας αποστολής των 700 εκατ. δολαρίων που εκτοξεύτηκε τον Ιανουάριο του 2006 για να μελετήσει για πρώτη φορά το αμφιλεγόμενο σώμα. Κατά την εκτόξευσή του, το New Horizons είχε επίσημο στόχο να μελετήσει τον ένατο και τελευταίο ανεξερεύνητο πλανήτη του Ηλιακού Συστήματος. Μόλις επτά μήνες αργότερα, ο στόχος έπρεπε προφανώς να αλλάξει, παρά το γεγονός ότι ο Άλαν Στερν, επιστημονικός διευθυντής της αποστολής, είχε κατακεραυνώσει την IAU για την απόφασή της να εξοστρακίσει τον Πλούτωνα. Από επιστημονική άποψη, η μεγάλη μέρα έρχεται σήμερα, 14 Ιουλίου 2014, οπότε το New Horizons φτάνει στον Πλούτωνα για να τον εξερευνήσει για λίγες ώρες πριν τον προσπεράσει για πάντα. Όπως κι αν ονομάσει κανείς αυτόν τον μικρό, παγωμένο κόσμο, ένα είναι σίγουρο: ο Πλούτωνας είναι ο πιο διάσημος ένοικος της Ζώνης του Κάιπερ, μιας ολόκληρης γειτονιάς που θα είχε συναρπάσει τον Κλάιντ Τόμπω . Χάρη στην ανακάλυψη του Πλούτωνα, το Ηλιακό Σύστημα πραγματικά μεγάλωσε.

Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΔΟΛ